2 Lectuurfiches
‘Stille lippen’ – Dirk Bracke
Korte inhoud
Elien, een veertienjarig meisje, beleeft elke dag dingen die een ander veertienjarig meisje niet zou meemaken. Ze is bang dat er inbrekers in het lege huis zullen zijn wanneer ze thuiskomt en dat ze ze niet kan horen. Kan ze wel naar een ‘gewone’ jongerenfuif want wat als ze de muziek niet kan horen en het ritme niet kan voelen? Elien kan niet mee roddelen op de speelplaats omdat ze zo snel niet kan liplezen en niet alle meisjes houden hier rekening mee. En dan heb je nog de leerkracht die zo snel spreekt, met woorden die ze niet kan lezen, waardoor ze telkens ‘domme’ vragen moet stellen. Het leven van een pubermeisje is niet makkelijk en zeker niet als je door het leven moet met een hoorapparaat. In ‘Stille lippen’ laat Dirk Bracke jongeren kennismaken met de stille wereld van Elien.
Waar en wanneer speelt het zich af?
Het verhaal speelt zich vooral af in de leefwereld van Elien. Op school, thuis, in de discotheek, op straat, in het dovencentrum, enzovoort. De leefwereld van Elien verhaalt zich in het heden.
Hoofdthema
Het hoofdthema bestaat voor mij uit 2 dingen: puberteit en doofheid.
Appreciatie + methode Chambers
Ik heb het boek gelezen toen ik zelf in die leeftijdscategorie zat en ondanks het feit dat ik me niet precies meer het verhaal herinnerde, wist ik wel nog dat ik het toen een goed boek vond. Daardoor verwachtte ik er nu ook veel van. Het boek is eigenlijk heel eenvoudig geschreven en het verhaal is zeer voorspelbaar. Naar mijn mening is dit niet het beste jeugdboek van Dirk Bracke. Daarentegen is het een boek dat zeer vlot leest en voor jongeren goed geschreven is. Het taalgebruik is erg toegankelijk en kinderen van die leeftijd kunnen zich daar makkelijk in vinden.
Methode Chambers:
- Stel je voor dat jij de toeschouwer bent. Door wiens ogen zag je het verhaal? Zag je het verhaal door de ogen van een personage of ook door de ogen van andere personages?
Het verhaal wordt zeer duidelijk door de ogen van het slechthorende meisje, Elien, gezien. Ik denk dat dit een zeer bewuste en goede keuze is van Bracke. Zo laat hij de lezers echt ervaren wat Elien voelt.
- Heb je andere boeken gelezen die hierop lijken?
Ja, ik vind het typisch Bracke om over actuele maar ook blijvende thema’s te schrijven.. Het is belangrijk voor jongeren om in contact te komen met thema’s waar ze misschien anders niet over zouden praten of nadenken en daarin slaagt Bracke telkens opnieuw.
- Toen je het boek zat te lezen, zag je toen in je fantasie hoe het verhaal zich afspeelde?
Zeker en vast! Het is zeer toegankelijk geschreven en inleven is absoluut geen probleem. Het verhaal speelt zich af in de leefomgeving van een 14-jarig meisje en het is geschreven door de ogen van Elien, wat het dus makkelijk maakt om je als 14-jarig meisje in te leven. Ook als ik het nu lees, is het nog steeds makkelijk om mee te leven met Elien en hoe zij met haar doofheid omgaat, want ook nu ga ik nog graag eens naar een discotheek en wil ik de muziek kunnen horen en voelen.
Eén narratologisch aspect
Tijd
- Sujet en fabel vallen volledig samen. We beleven elke stap en elke seconde die Elien ook meemaakt. Er vallen geen gaten in de chronologie, want we ‘zijn’ Elien in het hier en nu. Het is dus een continu of een chronologisch-successief verhaal.
“ ‘Hé! Kun je niet uitkijken?! Ben je doof of zo?! Schreeuwde de chauffeur woedend.
Met een ruk trok hij zijn hoofd weer naar binnen en gebaarde woest dat ze moest ophoepelen. Elien haastte zich naar de stoep. Op een drafje liep Elien naar de schoolpoort.”
- Het verhaal begint ergens in het midden (in media res):
“ De metselaarsknecht liet de kuip van de betonmolen kantelen. Met felle gulpen klotste de mortel in de kruiwagen. Toen de knecht uit een ooghoek het meisje zag, richtte hij zich op.
‘Hei, schatje! Zin in een snelle wip?’ ”
- We hebben te maken met een gemarkeerd tijdsverloop. De gebeurtenissen zijn exact aangegeven en we volgen het tijdsverloop op de voet.
“Ongedurig schoof ze weer op de bank.
‘Het is nu tijd om te gaan,’ zei ze terwijl ze schijnbaar rustig opstond. ‘Nu al?’ zei mama terwijl ze naar de wandklok keek. ‘Het is niet eens tien uur. Je moest toch pas om halfelf bij Lise zijn?’ ”
- Het is vaak zo dat de vertelde tijd = vertel tijd en we dus met tijddekking te maken hebben.
Dit vinden we terug in bijna elke dialoog die Elien voert. Verder hebben we te maken met vertelde tijd < verteltijd en dus tijdvertraging of retardering.
“Aarzelend nam ze de hoorn van de haak, niet wetend hoe ze moest beginnen. Ze had zelfs thuis nog nooit getelefoneerd. Waarom zou ze ook? Ze hing weer op. Haar ogen gleden over de pictogrammen en las de instructies. De hoorn pakken, 20 frank in de gleuf laten vallen, het nummer intoetsen. Toen zag ze het plaatje 100 voor medische hulp, Gratis! Haar vinger toetste 100 in.
‘Er ligt een jongen op de grond!’ riep ze zonder op de aansluiting te wachten.
‘Hallo?’
‘Er ligt een jongen op de stenen!’ ”
‘Niets was alles wat hij zei’ – Nic Balthazar
Korte inhoud
Niets was alles wat hij zei en ‘hij’ is Ben, een autistische jongen. Het verhaal vertelt het leven van Ben en wat er in zijn hoofd omgaat door zijn ogen. Hoe moet zijn mama omgaan met het ‘vreemde’ gedrag van haar zoon? Hoe ervaart de zoon het gedrag van zijn overbezorgde mama? Als je ‘Niets was alles wat hij zei’ leest, leer je een nieuwe wereld kennen. Een wereld waar geen chaos in toegelaten wordt, een wereld met structuur en vooral: zijn eigen wereld.
Waar en wanneer?
Het verhaal speelt zich af op straat, thuis, op school, in het station en aan de bushalte. Ben is een schoolgaande jongen en het speelt zich dus af op de plaatsen waar hij dagelijks passeert. Er is geen precieze tijdsbepaling maar het speelt zich wel af in het heden want de moeder spreekt altijd over Bens gsm en Ben zit elke avond achter de computer.
Hoofdthema
Ook hier zijn meerdere hoofdthema’s: autisme, pesten, familie, liefde.
Het verhaal vertelt hoe Ben en zijn omgeving omgaan met het autisme van de jongen. Hij wordt, doordat hij ‘anders’ is, zeer zwaar gepest op school. Zijn mama ziet van dat alles enorm af. Ze heeft het beste met Ben en zijn broertje voor maar ze is radeloos. Bens redding is Barbie, een fictieve naam voor een meisje dat hij via chatrooms leert kennen. Zij trekt hem door deze moeilijke periode en laat samen met Ben de pestkoppen een poepje ruiken.
Appreciatie + methode Chambers
Het boek stond al heel lang op mijn ‘to-read-lijstje’ en ik ben zeer blij dat ik het nu gelezen heb. Hoewel het een jeugdboek is, is het niet makkelijk om te lezen. Nic Balthazar gebruikt een zeer speciale schrijfstijl. Maar ik denk dat dat bijdraagt aan het neerzetten van hoe Ben de wereld rondom hem ziet.
Ik vond het een erg aangrijpend verhaal, vooral omdat het door de ogen van Ben wordt verteld. Hoe de moeder van Ben afziet, hoe zijn kleine broertje zich vragen stelt bij het ‘automatische’ van Ben, hoe Ben gepest wordt, ... zijn allemaal zeer ontroerende elementen.
Methode Chambers:
- Was er iets dat je totaal verraste?
Ja, op het einde van het verhaal gaat Ben de ontmoeting aan met ‘Barbie’, een meisje dat hij leerde kennen via een chatroom. Wanneer hij haar eindelijk ziet, durft hij niet meer naar haar toe stappen. Hij stapt dan op een trein richting huis, maar voordat hij het goed en wel beseft, zit Barbie naast hem. Samen bedenken ze een plan om de pestkoppen te laten boeten voor wat ze gedaan hebben. Ik had niet direct door dat de zelfmoord van Ben in scene gezet was, want zelfs Bens moeder denkt nu dat haar zoon dood is.
- Zag je bepaalde patronen of verbanden?
Het leven van een autist zit vol patronen en verbanden. Wanneer Ben niet elke dag de bus van 7.27 u neemt, wordt hij boos. Als hij het aantal lijnen van een zebrapad niet telt, is zijn dag al mislukt. Dit komt zeer sterk terug in het verhaal.
- Wat ga je je vrienden over dit boek vertellen?
Ik zou het boek ten zeerste aanraden aan mijn klasgenoten. Zeker als je later in contact kan komen met autistische jongeren, helpt dit boek om te ervaren hoe zij denken. Sommige dingen zou een ‘normaal’ persoon helemaal anders doen, waardoor het soms moeilijk kan zijn om een autist te begrijpen. In dit boek kruip je even in het hoofd van Ben, wat maakt dat je echt beseft hoe en wat hij denkt.
Eén narratologisch aspect
Motieven:
- regelmaat/ structuur: Wanneer er iets van het normale patroon afweek, ging het bij Ben mis. Hij had nood aan structuur en aan elke dag exact hetzelfde ritme. Dit is cruciaal voor het verhaal en komt permanent terug.
- computer: Het enige waar Ben een houvast vindt, is achter zijn computer. Hij sluit zich volledig op in zijn kamer en sluit zich af van de wereld. Hij chat hier in rijm vorm met onbekende mensen in een chatroom. Op een dag komt hij Barbie tegen en zij chat net zoals hem. Er is direct een connectie en Ben stort zich verder in het verhaal volledig op de gesprekken met Barbie.
- moeder: De moeder van Ben is een belangrijke factor. Ook al lijkt het niet zo, omdat Ben er niet veel belang aanhecht, ze is toch permanent aanwezig. Ze is ongerust als hij later thuiskomt, ze wil het beste voor hem, ze wil hem helpen maar hij laat het niet toe, enzovoort.
- zelfmoord: Ben ziet het op een gegeven moment niet meer zitten en wil er een einde aanmaken. Maar Barbie is hem te snel af en zorgt dat hij zijn zelfmoord en zijn begrafenis in scene zet, zodat de pestkoppen eindelijk beseffen waartoe ze in staat zijn.
- liefde: De liefde tussen Ben en Barbie zorgt ervoor dat Ben sterk blijft. Maar ook de liefde van Bens moeder en broertje voor Ben.
Grondmotief: Het pesten van een autistische jongen met als gevolg zelfmoord.
